Als met de vinger wijzen het probleem niet oplost: drie lessen die Amerika moet leren van zijn tekorten (en overschotten)
Het onevenwicht op de handelsbalans van de VS is vooral het gevolg van structurele macro-economische factoren en niet zozeer van specifieke handelsrelaties. Met een handelstekort van 140,5 miljard dollar in maart 2025 zijn de belangrijkste oorzaken onder andere de status van de dollar als reservevaluta, de aanhoudende kloof tussen Amerikaanse besparingen en investeringen, het federale belastingtekort en het consumptiepatroon van de VS.
Hoewel China verantwoordelijk is voor een aanzienlijk deel van het tekort, laat een sectorale analyse een complexer beeld zien: de VS heeft een overschot in digitale diensten, terwijl de tekorten geconcentreerd zijn in traditionele industrieproducten. Het recente tariefbeleid van Trump heeft geleid tot wereldwijde handelsspanningen, maar de meeste economen geloven niet dat dit de onderliggende structurele onevenwichtigheden zal oplossen.
Structurele oorzaken van het Amerikaanse handelstekort
De dollar als reservemunt en hoge consumptie
Het tekort op de handelsbalans van de VS is geworteld in fundamentele economische factoren die de bilaterale betrekkingen overstijgen. De Amerikaanse dollar is goed voor 58% van de wereldwijde deviezenreserves (2024), wat een aanhoudende buitenlandse vraag creëert die de munt sterk houdt en de Amerikaanse export duurder maakt. Dit'exorbitante privilege' stelt de VS in staat om het tekort gemakkelijk te financieren door een instroom van kapitaal, maar creëert ook een structurele neiging naar handelstekorten.
Bovendien wordt de Amerikaanse economie gekenmerkt door lagere spaarquotes dan haar belangrijkste handelspartners. In macro-economische termen is het handelstekort (NX = X - M) direct gelijk aan het verschil tussen binnenlandse besparingen en investeringen (NX = S - I), waardoor de VS genoodzaakt zijn van het buitenland te lenen om dit gat te dichten.
Grote en aanhoudende federale begrotingstekorten dragen aanzienlijk bij aan het handelstekort door het fenomeen van'dubbele tekorten'. De budgettaire expansie van recente regeringen heeft de totale vraag doen toenemen, waardoor de import is gestegen.
Sectorale verschillen: de kloof tussen goederen en diensten
Het contrast tussen de handelsbalansen voor goederen en diensten is groot. In maart 2025 hadden de VS een goederentekort van 163,5 miljard dollar en een dienstenoverschot van 23,0 miljard dollar. Het goederentekort is sneller gegroeid dan het dienstenoverschot.
In tegenstelling tot wat vaak wordt gedacht, laat de technologiesector een gemengd beeld zien:
- Advanced Technology Products (ATP) laten wisselende prestaties zien per subsector
- De subsector ICT vertoont aanzienlijke tekorten
- Lucht- en ruimtevaart genereert consequent het sterkste overschot
- Elektronica, flexibele fabricage, geavanceerde materialen en bewapening laten handelsoverschotten of -balansen zien
De VS behielden een sterk comparatief voordeel in digitale diensten, met een export die in 2023 655,5 miljard dollar opleverde, waardoor in deze sector een handelsoverschot van 266,8 miljard dollar ontstond. Digitale diensten waren goed voor 64% van alle Amerikaanse dienstenexport in 2023, waarbij financiële en zakelijke diensten de grootste overschotten lieten zien.
Europese bureaucratische belemmeringen voor de handel met de VS
Europees regelgevend kader en niet-tarifaire belemmeringen
Bedrijven in de VS hebben te maken met een complex geheel van regelgevingsbarrières die aanzienlijke problemen opleveren bij de toegang tot de EU-markt. Een inconsistent regelgevend kader in de verschillende lidstaten zorgt op verschillende belangrijke gebieden voor problemen voor Amerikaanse exporteurs:
- Douaneprocedures
- Etiketteringsvereisten
- Goedkeuringen voor landbouwkundige biotechnologie
- Verpakkings- en afvalvoorschriften
- Overheidsopdrachten
- Bescherming en handhaving van intellectueel eigendom
De EU legt een breed scala aan niet-tarifaire maatregelen (NTM's) op die aanzienlijke belemmeringen voor de markttoegang opwerpen, waarbij technische voorschriften vaker voorkomen dan in de VS, met name op het gebied van productnormen.
Specifieke sectoren met Europese belemmeringen
Digitale diensten en technologie
De digitale sector heeft te maken met enkele van de belangrijkste belemmeringen op het gebied van regelgeving:
- Digital Markets Act (DMA): legt speciale verplichtingen op aan 'gatekeeper'-platforms, vooral voor Amerikaanse technologiereuzen zoals Google, Apple, Meta en Amazon.
- Digital Services Act (DSA): stelt uitgebreide eisen aan moderatie, transparantie en verantwoordingsplicht voor online platforms
- GDPR: zorgt voor aanzienlijke nalevingskosten en heeft geleid tot onevenredig hoge boetes voor Amerikaanse bedrijven (ongeveer 1,15 miljard euro per jaar tussen 2021-2024)
- Belastingen op digitale diensten: verschillende EU-landen hebben digitale belastingen ingevoerd die vooral Amerikaanse technologiebedrijven treffen
Landbouw- en voedingsproducten
Landbouwexporteurs uit de VS hebben te maken met aanzienlijke belemmeringen op de EU-markt:
- GMO-beperkingen: strenge regels voor genetisch gemodificeerde organismen blokkeren veel landbouwproducten uit de VS
- Regelgeving pesticiden: EU verbiedt zo'n 72 pesticiden die in de VS zijn goedgekeurd
- Verbod op groeihormonen: langdurig verbod op met hormonen behandeld rundvlees uit de VS
- Verbod op 'gechloreerde kip': Verbod op pluimvee dat is gespoeld met antimicrobiële behandelingen die gebruikelijk zijn bij de verwerking in de VS
- Beschermde geografische aanduidingen: EU-bescherming van voedselnamen (bijv. Parmezaanse kaas, Champagne) beperkt producenten in de VS in het gebruik van gangbare voedseltermen.
Farmaceutische producten en medische hulpmiddelen
- Medical Device Regulation (MDR): veroorzaakte aanzienlijke nalevingskosten, waardoor ongeveer 15.000 medische hulpmiddelen van de EU-markt werden gehaald
- Knelpunten bij certificering: beperkte capaciteit van aangemelde instanties zorgde voor vertragingen en hogere kosten (certificeringskosten gemiddeld $100.000 vergeleken met $6.493 voor de FDA)
- Vereisten voor klinische gegevens: verschillende standaarden voor klinisch bewijs tussen VS en EU
Handelsbetrekkingen van de VS met belangrijke partners
Europese Unie
De handelsrelatie tussen de VS en de EU blijft de grootste bilaterale handels- en investeringsrelatie ter wereld, ondanks de recente spanningen:
- Totaal bilateraal handelsvolume: ongeveer 975,9 miljard dollar aan goederenhandel in 2024
- Handelstekort van de VS in goederen: 235,6 miljard dollar in 2024, een stijging van 12,9% ten opzichte van 2023
- Handel in diensten: De VS behielden een overschot in de dienstenhandel met de EU van ongeveer 100 miljard dollar in 2024, waardoor het tekort in de goederenhandel gedeeltelijk werd gecompenseerd.
De handelsbetrekkingen tussen de VS en de EU worden momenteel gekenmerkt door grote spanningen:
- Tarieven april 2025: Op 2 april 2025 ('Bevrijdingsdag') stelde de VS een tarief van 10% in op vrijwel alle invoer, met extra tarieven van 25% op staal, aluminium en auto's.
- Reactie EU: Europese Commissie start WTO-geschil over tarieven VS en publiceert mogelijke tegenmaatregelen voor invoer uit VS ter waarde van 107,4 miljard dollar
- Status van de onderhandelingen: Momenteel in een onderhandelingsperiode, waarbij de VS de implementatie van aanvullende 'wederkerige tarieven' voor 90 dagen opschorten (tot begin juli 2025)
Verenigd Koninkrijk en recente handelsovereenkomst
Op 8 mei 2025 kondigden de VS en het VK een nieuw handelsakkoord aan, met de formele titel'Economic Prosperity Deal'. Dit is het eerste bilaterale handelsakkoord onder de huidige Amerikaanse regering. De belangrijkste bepalingen zijn:
- Handhaving van het basistarief: De VS handhaaft het basistarief van 10% op de meeste Britse importproducten.
- Verlichting voor de auto-industrie: Amerikaanse tarieven op Britse auto's verlaagd van 27,5% naar 10%, met een quotum van 100.000 voertuigen per jaar
- Staal en aluminium: Afschaffing van 25% tarieven op Britse staal- en aluminiumexport naar de VS
- Toegang tot de landbouwmarkt: Verruimde markttoegang voor landbouwproducten uit de VS, met name rundvlees en ethanol
De handel tussen de VS en het VK is aanzienlijk:
- Totaal handelsvolume: Ongeveer $148 miljard aan goederenhandel in 2024
- Investeringsrelatie: De investeringsrelatie tussen het VK en de VS is een van de grootste ter wereld, met directe buitenlandse investeringen van de VS in het VK ter waarde van 851,4 miljard dollar in 2023.
Canada
De relatie tussen de VS en Canada is een van de grootste bilaterale handelspartnerschappen ter wereld:
- Totale bilaterale handel: Ongeveer 784 miljard dollar in 2024, met dagelijkse grensoverschrijdende handel ter waarde van 3,6 miljard dollar.
- Handelstekort van de VS in goederen: $11,3 miljard vanaf januari 2025, hoewel dit tekort per maand aanzienlijk varieert.
- Dominante energiehandel: De energiehandel tussen de VS en Canada bedroeg in 2023 in totaal 198,2 miljard dollar.
- Canada levert 60 procent van de Amerikaanse import van ruwe olie en levert meer dan 4 miljoen vaten per dag in 2023
Ondanks de USMCA-bepalingen voerde president Trump in maart 2025 tarieven in van 25% op de meeste Canadese importproducten (10% op energie), met een vrijstelling voor goederen die in overeenstemming zijn met de USMCA tot 2 april 2025.
Latijns-Amerika
Mexico
Mexico is de afgelopen jaren de grootste handelspartner van de Verenigde Staten geworden:
- Totale handel van de VS in goederen: Geschat op 839,9 miljard dollar in 2024
- Handelstekort van de VS in goederen: 171,8 miljard dollar in 2024, een stijging van 12,7% ten opzichte van 2023
- Voornaamste exportproducten VS: elektrische machines, machines, energieproducten, voertuigen en kunststoffen
- Belangrijkste invoer VS: Voertuigen, machines, elektrische machines en medische apparatuur
Brazilië
- De VS hebben sinds 2008 een handelsoverschot met Brazilië, dat oploopt tot 253 miljoen dollar in 2024 op een bilaterale handel van meer dan 80 miljard dollar.
- De VS behield een handelsoverschot voor diensten met Brazilië van US$18.35 miljard in 2023
Colombia
- Het Amerikaanse handelsoverschot van goederen met Colombia bedroeg $1,3 miljard in 2024.
- De Amerikaanse landbouwexport is sinds de implementatie van de CTPA in 2012 met meer dan 235% gegroeid tot een recordbedrag van $3,7 miljard in 2023.
Singapore en Hongkong
De VS onderhoudt robuuste handelsbetrekkingen met beide Aziatische financiële centra, die worden gekenmerkt door handelsoverschotten.
Singapore
- Totaal bilateraal handelsvolume: ongeveer 89,2 miljard dollar in 2024
- Handelsoverschot van de VS in goederen: 2,8 miljard dollar met Singapore in 2024, een stijging van 84,8% ten opzichte van 2023
- Belangrijkste sectoren: geavanceerde elektronica, halfgeleiders, ruimtevaartonderdelen, farmaceutica
- Singapore dient als toegangspoort tot Zuidoost-Azië, een cruciale toegangspoort tot de ASEAN-markt van meer dan 670 miljoen consumenten.
Hongkong
- Bilateraal handelsvolume: ongeveer $ 60,3 miljard in 2023
- Handelsoverschot van de VS in goederen: 21,9 miljard dollar met Hongkong in 2024
- Belangrijkste sectoren: halfgeleiders, luchtvaartapparatuur, landbouwproducten, luxegoederen
- Ondanks recente geopolitieke spanningen blijft Hongkong een belangrijk handelscentrum tussen de VS en China.
Toekomstperspectieven en gevolgen van tariefbeleid
Trump 2025 tarieven en eerste gevolgen
De regering-Trump heeft in 2025 een tariefstructuur met meerdere niveaus ingevoerd:
- Universeel tarief van 10% op alle invoer, ingangsdatum 5 april 2025
- Op landen gebaseerde 'wederkerige' tarieven van 11% tot 50% voor specifieke landen met handelstekorten met de VS
- Specifieke Chinese tarieven van in totaal 145% (basistarief 20% plus aanvullend tarief 125%)
- Europese Unie wordt geconfronteerd met een tarief van 20%
- 25% tarieven op alle import uit Mexico en Canada die niet voldoen aan de USMCA
- Sectorale tarieven: 25% op auto's en auto-onderdelen; 25% op staal en aluminium
De eerste economische gevolgen laten zien:
- Inkomsten genereren: eerste schattingen suggereren dat tarieven jaarlijks 200-300 dollar per huishouden in de VS zullen opbrengen
- Marktvolatiliteit: Aanzienlijke marktdalingen na belangrijke aankondigingen van tarieven
- Verstoring van de toeleveringsketen: Bedrijven melden annuleringen van orders en onderbroken zendingen
- Prijsstijgingen: Eerste tekenen van prijsstijgingen in getroffen sectoren, vooral auto's
Alternatieve strategieën om handelsonevenwichtigheden aan te pakken
Economische experts noemen verschillende alternatieve benaderingen om handelsonevenwichtigheden aan te pakken die verder gaan dan tarieven:
De spaar-investeringskloof aanpakken
- Het federale begrotingstekort terugdringen: begrotingsconsolidatie zou de binnenlandse besparingen op natuurlijke wijze doen toenemen
- Particulier sparen aanmoedigen: Beleid dat meer gezins- en bedrijfssparen stimuleert kan de kloof helpen dichten
Exportbevordering en concurrentievermogen
- Exportbevordering: exportfinanciering uitbreiden en regelgevingsbarrières verlagen
- Investeringen in infrastructuur: modernisering van havens, vervoersnetwerken en digitale infrastructuur
Beheer van valuta en kapitaalstromen
- Coördinatie van wisselkoersen: samenwerken met handelspartners om valutaschommelingen aan te pakken
- Internationale kapitaalstromen beheren: beleid om speculatieve kapitaalstromen aan te pakken
Sectorale gevolgen van het huidige tariefbeleid
De gevolgen van het tariefbeleid van Trump variëren aanzienlijk per economische sector:
Auto-industrie
- Productie stopzetten: Bedrijven als Stellantis en Nissan hebben de productie in fabrieken in Canada en Mexico stopgezet.
- Prijsstijgingen: Cox Automotive schat prijsstijgingen van $2.000-4.000 per voertuig
- Verkoopprognoses: prognoses suggereren een daling van 1-2 miljoen jaarlijkse autoverkopen in de VS
Vervaardiging
- Gemengde gevolgen: Sommige binnenlandse producenten kunnen profiteren van tariefbescherming, terwijl degenen die afhankelijk zijn van ingevoerde inputs hogere kosten hebben.
- Uitdagingen voor reshoring: Uit een onderzoek van CNBC naar de toeleveringsketen bleek dat de kosten het grootste obstakel blijven voor reshoring.
Landbouw
- Exportuitdagingen: vergeldingsheffingen van handelspartners zijn specifiek gericht op de export van landbouwproducten uit de VS
- Prijsdruk: De landbouwsector heeft te maken met hogere inputkosten voor apparatuur en materialen en mogelijk verlies van exportmarkten.
FAQ: Advies voor Amerikanen (en anderen) over het handelstekort
1. Waarom moeten we ophouden China de schuld te geven van ons handelstekort?
Het tekort op de handelsbalans van de VS is voornamelijk het gevolg van structurele macro-economische factoren: de status van de dollar als reservevaluta van de wereld, de lage binnenlandse spaarquote en het aanhoudende federale begrotingstekort. China neemt slechts een deel van het totale tekort voor zijn rekening. Bovendien heeft Amerika handelsoverschotten met veel landen, waaronder Hong Kong en Singapore. Het aanpakken van deze structurele onevenwichtigheden zou veel effectiever zijn dan één land of allemaal met de vinger te wijzen.
2. Hoe kunnen we onze commerciële troeven beter uitspelen?
De VS blinkt uit in digitale diensten, lucht- en ruimtevaart en andere geavanceerde technologiesectoren en genereert op deze gebieden aanzienlijke handelsoverschotten. In plaats van te proberen traditionele productiesectoren terug te brengen waar we ons concurrentievoordeel zijn kwijtgeraakt, moeten we investeren in onderwijs, infrastructuur en onderzoek die deze topsectoren versterken. Innovatie, niet bescherming, is van oudsher de grootste kracht van de Verenigde Staten.
3. Helpen tarieven echt het handelstekort te verminderen?
De geschiedenis en economische bewijzen suggereren van niet. Tarieven kunnen tijdelijk sommige importen verminderen, maar meestal leiden ze tot vergeldingsmaatregelen die onze export schaden. Bovendien pakken ze de fundamentele oorzaken van het tekort, zoals de kloof tussen besparingen en investeringen, niet aan. De tarieven van 2025 hebben al geleid tot aanzienlijke wereldwijde vergeldingsmaatregelen, die veel Amerikaanse exportgerichte industrieën schaden, met name landbouw en digitale diensten.
4. Wat is een slimmere aanpak van Europese handelsbelemmeringen?
In plaats van met tarieven te reageren op Europese bureaucratische belemmeringen (zoals GDPR, de Digital Markets Act of landbouwbeperkingen), is het kosteneffectiever om door te gaan met gerichte onderhandelingen om wederzijds erkende 'gelijkwaardigheid van regelgeving' tot stand te brengen. Deze aanpak heeft goed gewerkt op gebieden zoals financiële diensten en zou tot andere gebieden kunnen worden uitgebreid. Bovendien kunnen gemeenschappelijke internationale normen worden ontwikkeld in opkomende sectoren zoals AI, waar mondiale regels nog in de maak zijn.
5. Hoe kunnen we het dollarvoordeel beter in evenwicht brengen met ons handelsbeleid?
De dollar als wereldreservemunt biedt enorme voordelen: lagere rente, liquide financiële markten en geopolitieke invloed. Deze voordelen compenseren gedeeltelijk de kosten van het handelstekort. Er kan beleid worden gevoerd dat de voordelen van de dollar behoudt en de negatieve neveneffecten minimaliseert, zoals uitgebreidere valutaswapovereenkomsten met handelspartners of gecoördineerde valutastabilisatiemechanismen met andere grote economieën.
6. Welk binnenlands fiscaal beleid zou kunnen helpen om het handelstekort te verminderen?
Het terugdringen van het federale begrotingstekort zou de binnenlandse besparingen natuurlijk doen toenemen, waardoor de behoefte aan buitenlands kapitaal en dus het handelstekort zou afnemen. Beleid dat particulier sparen stimuleert, zoals belastinghervormingen die langetermijninvesteringen belonen in plaats van onmiddellijke consumptie, zou een vergelijkbaar effect hebben. Het invoeren van belasting op de toegevoegde waarde (BTW) in plaats van omzetbelasting, zoals veel handelspartners doen, zou kunnen helpen om het speelveld gelijker te maken.
7. Hoe kunnen we productievere handelsbetrekkingen met onze buren ontwikkelen?
Canada en Mexico behoren tot onze belangrijkste handelspartners. In plaats van tarieven op te leggen die geïntegreerde toeleveringsketens destabiliseren, moeten we de Noord-Amerikaanse economische integratie verdiepen om een wereldwijd concurrerender blok te creëren. Dit kan onder meer betekenen: gemeenschappelijke normen voor opkomende sectoren, betere grensoverschrijdende infrastructuur en gezamenlijke initiatieven voor onderzoek en ontwikkeling in strategische sectoren zoals halfgeleiders en schone energie.
8. Welke lessen kunnen we leren uit het handelsakkoord met het VK?
De overeenkomst inzake economische welvaart tussen de VS en het VK laat zien dat aanzienlijke handelsconcessies kunnen worden bereikt door middel van gerichte onderhandelingen in plaats van algemene tariefdreigingen. Dit model van sectorspecifieke overeenkomsten in plaats van moeilijk te onderhandelen veelomvattende handelsovereenkomsten kan met andere partners worden nagevolgd. Bovendien laat het behoud van het basistarief van 10% in de UK deal zien dat het hefboomeffect van tarieven nuttig kan zijn als het strategisch wordt gebruikt.
9. Hoe moeten we onze wereldwijde toeleveringsketens heroverwegen?
Veerkracht is net zo belangrijk als efficiëntie. In plaats van een 'alles of niets'-aanpak van reshoring moeten we 'friendshoring' nastreven door de toeleveringsketens te diversifiëren onder vertrouwde bondgenoten. Deze aanpak vermindert de kwetsbaarheden zonder de comparatieve voordelen volledig op te offeren. Gericht beleid zoals de CHIPS Act voor halfgeleiders heeft aangetoond dat stimuleringsmaatregelen effectiever kunnen zijn dan tarieven om toeleveringsketens voor strategische sectoren te herschikken.
10. Wat is de beste strategie om wereldwijde niet-tarifaire belemmeringen aan te pakken?
Niet-tarifaire belemmeringen, zoals technische voorschriften en nalevingseisen, belemmeren de Amerikaanse export vaak meer dan traditionele tarieven. We moeten onze betrokkenheid versterken bij internationale organisaties die wereldwijde normen vaststellen en ervoor zorgen dat onze standpunten vertegenwoordigd zijn. Tegelijkertijd moeten we kleine en middelgrote bedrijven meer ondersteuning bieden bij het omgaan met complexe buitenlandse regelgeving, mogelijk door verbeterde exportadviesdiensten en digitale oplossingen.
11. Hoe kunnen we het concurrentievermogen van onze export verbeteren?
Naast een beter handelsbeleid hebben we substantiële binnenlandse investeringen nodig om de productiviteit te verbeteren. Dit omvat de modernisering van fysieke infrastructuur (havens, luchthavens, spoorwegen), de ontwikkeling van digitale infrastructuur (breedband, 5G), investeringen in bèta/technisch onderwijs en beroepsopleidingen, en de bevordering van innovatie door overheidsfinanciering van fundamenteel onderzoek. Geschoolde arbeidskrachten en een moderne infrastructuur zijn cruciaal voor het concurrentievermogen van de export in een steeds technologischer wereldeconomie.
12. Wat is de toekomst van de wereldeconomie na 2025?
Er zal waarschijnlijk een meer geregionaliseerd handelssysteem ontstaan, met geopolitiek op elkaar afgestemde handelsblokken. De VS hebben de kans om een blok van marktgeoriënteerde economieën te leiden op basis van gedeelde principes. Om dit effectief te doen, moeten we nationale economische belangen in evenwicht brengen met constructief mondiaal leiderschap, waarbij we zowel extreem protectionisme als willekeurig mondialisme moeten vermijden. Handel moet worden gezien als een instrument voor gedeelde welvaart, niet als een nulsomspel.
Conclusie
Het onevenwicht op de handelsbalans van de VS is het gevolg van meerdere onderling samenhangende structurele factoren en niet zozeer van bilaterale handelsbetrekkingen of specifiek beleid. De status van de dollar als reservevaluta, de aanhoudende kloof tussen besparingen en investeringen, begrotingstekorten en consumptiepatronen creëren een macro-economisch klimaat dat handelstekorten in de hand werkt.
Hoewel de VS sterk is in de export van diensten, met name digitale diensten, zijn deze overschotten niet voldoende om de aanhoudende tekorten op de goederenbalans te compenseren. Het recente tariefbeleid kan sommige aspecten van de Amerikaanse handel hervormen en mogelijk een impuls geven aan specifieke binnenlandse industrieën, maar het vermogen om het totale handelstekort aanzienlijk te verminderen blijft twijfelachtig op basis van historische ervaring en economische fundamenten.
Om het handelstekort aan te pakken zijn fundamentele veranderingen nodig in verschillende structurele economische factoren, waaronder fiscaal beleid, spaarquotes, wisselkoersmechanismen en modellen voor comparatieve voordelen. Beleidsmaatregelen voor de korte termijn die uitsluitend gericht zijn op bilaterale handelsbetrekkingen zullen de onderliggende structurele oorzaken van het aanhoudende handelstekort van de VS waarschijnlijk niet aanpakken.


